KOOPERATİF ORTAKLARININ, ORTAKLIKTAN ÇIKANLAR İLE ÇIKARILANLARIN KOOPERATİF BORÇLARINDAN SORUMLULUĞU

Diğer ticaret şirketlerinde olduğu gibi kural olarak kooperatifler de alacaklılarına karşı yalnızca kendi malvarlığı ile sorumludur. Ancak kooperatiflerin sermaye şirketlerinden farklı olan yapıları nedeniyle kanun koyucu, ortakların sorumlulukları bakımından kollektif ve komandit şirketlere benzer düzenlemelerin kooperatif anasözleşmesinde yer verilebileceğini belirlemiştir.

Kooperatif anasözleşmesinde yer alması gereken hükümler, Kooperatifler Kanunu’nun 4. Maddesinde gösterilmiştir. Hükmün 6. Bendinde kooperatifin yükümlülüklerinden ortakların sorumluluk derecesinin ve durumunun anasözleşmede belirlenmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.

Madde 4 – Kooperatif anasözleşmesinde aşağıdaki hususlara ait hükümlerin yer olması gerektir. … 6. Kooperatiflerin yükümlerinden dolayı ortakların sorumluluk durumu ve derecesi …

Ortakların sorumluluk durumlarının tespiti için kooperatif anasözleşmesinin incelenmesi gerekmektedir. Ancak uygulamada kooperatifin türüne göre ilgili bakanlıklarca hazırlanan örnek anasözleşmeler kullanılmakta olup, bu sözleşmelerde ortakların sorumluluğunun ödenmesi gereken sermaye ile sınırlı olduğuna ilişkin hükümleri yer almaktadır. Ortakların sorumluluklarının kooperatif anasözleşmesinde kararlaştırılması gerektiği yukarıda açıklandığı üzere hüküm altına alınmış olup; ortakların sorumlu tutulması halinde sorumluluk çeşitleri Kooperatifler Kanunu’nda gösterilmiştir.

Kooperatifler Kanunu Madde 29 – Anasözleşme, kooperatifin varlığı borçlarını karşılamaya yetmediği hallerde, ortaklarının da şahsan ve sınırsız olarak sorumlu tutulacaklarını hüküm altına alabilir. Bu takdirde alacaklılar kooperatifin iflası veya diğer sebeplerle dağılması halinde alacaklarını tamamen sağlıyamazlarsa, kooperatifin borçlarından dolayı, kooperatif ortakları zincirleme ve bütün varlıklariyle sorumlu olurlar.

Kooperatifler Kanunu Madde 30 – Anasözleşmeye, kooperatif borçları için her ortağın kendi payından fazla olarak şahsan ve belirli bir miktara kadar kooperatiften sonra sorumlu olacakları hususunda bir hüküm konabilir. Ortakların tek başına sorumlu olacakları miktar kooperatifteki paylarının tutarı ile orantılı olarak da gösterilebilir. İflasın sonuna kadar bu sorumluluk iflas idaresi tarafından ileri sürülür.

Bunun haricinde anasözleşme ile ortaklara ek ödeme yükümlülüğü getirilebilmektedir. Ek ödeme yapılmasına karar verme yetkisi kooperatif genel kurulundadır. Ek ödemelerin yalnızca bilanço açığını (borç-alacak açığı) kapatmada kullanılması şarttır.

Kooperatifler Kanunu’nda ortakları şahsen sorumlu bulunan veya ortakların ek ödeme yükümlülüğü altında bulunduğu bir kooperatifin iflas etmesi halinde, iflas idaresinin ortaklardan paylarına düşen borcun ödenmesini isteyeceği hüküm altına alınmıştır.

Kooperatifler Kanunu Madde 33 – Ortakları şahsan sorumlu bulunan veya ek ödemelerle yükümlü olan bir kooperatifin iflası halinde, iflas idaresi sıra cetvelini düzenlemekle beraber ortaklardan her birinin payına düşen borcun ödenmesini kendilerinden ister. Tahsil olunamıyan meblağlar diğer ortaklar arasında bölüşülür. Aktif bakiyesi pay cetvellerinin kesin olarak tespiti üzerine geri verilir. Ortakların birbirlerine rücu hakları saklıdır. Ortakların geçici olarak tespit olunan borçlariyle pay cetveli aleyhine İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre itiraz hakları vardır.

Sınırlı veya sınırsız sorumlu ortağın kooperatif ortaklığından ayrılması , ölümü veya kooperatif tarafından ortaklıktan çıkarılması halinde eski ortağın, ortaklıktan çıkmasının kesinleştiği tarihten itibaren en az 1 yıllık süre içerisinde (Sözleşmeden süre daha uzun olarak kararlaştırılabilir, 1 yıldan daha kısa kararlaştırılamaz. Örnek anasözleşmelerde genellikle 2 yıl olarak düzenlenmektedir.) kooperatifin iflasına karar verilmesi halinde ayrılmasından önce doğmuş olan borçlardan sorumlu olacağı ve bu süre içerisinde kooperatif genel kurulunca karar verilmiş ek ödeme yükümlülüklerinin devam edeceği hüküm altına alınmıştır.

Madde 36 – Sınırsız veya sınırlı sorumlu bir ortak ölür veya diğer bir sebeple kooperatiften ayrılışının kesinleştiği tarihten başlıyarak bir yıl veya anasözleşme ile tespit olunan daha uzun bir süre içinde kooperatif iflas ettiği takdirde, ayrılmasından önce doğmuş olan borçlar için ortak sorumluluktan kurtulamaz. Aynı şartlar altında veya aynı süre içinde ek ödeme yükümü de mevcut olmakta devam eder. Bir kooperatif dağılırsa, dağılmanın Ticaret Siciline tescilinden başlıyarak bir yıl veya anasözleşmede tespit olunan daha uzun bir süre içinde kooperatifin iflasının açılmasına karar verilmesi halinde ortaklar aynı şekilde ek ödemelerle birlikte sorumludurlar.

Yukarıda anlatıldığı üzere kanun koyucu, ortakların sorumluluk sınırlarının anasözleşmede kararlaştırılmasını esas olarak kabul etmiş ; ardından bir takım sorumluluk ilkelerini de kanunda düzenlemiştir. Ortağın sorumluluk esasları özetle yukarıda anlatıldığı gibidir.

Bu gönderi yalnızca bilgilendirme amaçlıdır.

Avukat Yunus Ünalan Fevzi Çakmak Mah. Gazi Bulvarı No : 38 K:2 D: 4 Merkez/ UŞAK